در این مقاله قصد داریم صحت مدل سازی فرایند در Petri net را بررسی کنیم. برای بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net ابتدا باید مدل فرایندی را به Petri net تبدیل کرد و سپس با استفاده Petri net می توان نمودار در دسترس پذیری ایجاد کرد. اما با استفاده از نمودار دسترس پذیری می توان درستی یا صحت مدل سازی فرایند در Petri net را بررسی کرد. البته ابتدا باید هر سه ویژگی صحت مدل سازی فرایند در Petri net را بررسی کرد که این ویژگی ها عبارتند از:
• اگر شروع از حالت i، تمام مسیرها به حالتی می رسند که در آن یک علامت در o وجود دارد. بدون در نظر گرفتن اجرا، مسیر باید همیشه به o برسد.
• اگر یک حالت با علامت به مکان خروجی o برسد، برای جلوگیری از ادامه فعالیت های دیگر و مواجه شدن با موقعیت livelock، تمام مکان های دیگر باید خالی باشند.
• به هر انتقال t در Petri net یک فلش در نمودار در دسترس پذیری وجود دارد که دارای برچسب t می باشد.
بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net با دو مثال متفاوت:
لازم به ذکر است که تمام تصمیمات گرفته شده توسط فرایند در نهایت اتفاق می افتند که به آن ویژگی عدالت (Fairness) گفته می شود که از آن برای تحلیل به صورت پیش فرض در نظر گرفته می شود. بنابراین برای بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net باید نگاشت BPMN به Petri net را انجام داد. شکل زیر مربوط به مدل فرایند ثبت ادعای خسارت از شرکت بیمه می باشد که می توان ادعای خسارت را از طریق سرویس ایمیل، فکس و یا از طریق وب سایت دریافت کرد.
جهت بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net باید ابتدا با استفاده از Petri net فوق، نمودار در دسترس پذیری آن را رسم کرد.
اما ممکن است سوال پیش آید که آیا از نمودار در دسترس پذیری می توان صحت مدل سازی فرایند در Petri net را بررسی کرد؟ اولین ویژگی صحت مدل سازی فرایند در Petri net بیان می کند که بدون در نظر گرفتن نحوه اجرا، می توان از حالت ورودی به حالت پایانی رسید و این ویژگی کاملا در مدل فرایندی فوق صدق می کند و به سادگی می توان آن را مشاهده کرد. با این که از نظر ظاهر نمودار در دسترس پذیری شبیه Petri net می باشد. در واقع نمودار در دسترس پذیری درباره حالت ها و انتقال حالت می باشد که پیش فرض Petri net است. بنابراین برای بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net بسیار مفید می باشد.
حال ویژگی دوم بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net بیان می کند تنها یک علامت در مکان خروجی o وجود داشته باشد و هیچ علامت دیگری وجود نداشته باشد. پس باید تمام حالات را بررسی کرد که علامتی نداشته باشد. در این مدل فرایندی فقط یک علامت وجود دارد و آن هم در مکان خروجی است، پس ویژگی دوم درست می باشد. سپس باید بررسی شود که برای هر انتقال در Petri net یک انتقال حالت در نمودار در دسترس پذیری در یک نمونه فرایند درست شرکت می کند، بنابراین می توان گفت که Petri net درست می باشد زیرا ویژگی های 1، 2 و 3 تحقق پیدا کرده اند و از آن می توان نتیجه گرفت که مدل BPMN نیز درست است. Petri net برای تشریح رفتار بسیار شبیه به مدل فرایند می باشد پس می توان گفت که Petri net برای تحلیل رسمی مدل فرایند بسیار مفید است.
حال قصد داریم مثال دیگری جهت بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net به صورت خلاصه ارائه دهیم. در این مثال فرایند به صورت درست کار نمی کند که در مقاله های قبلی نادرست بودن تشخیص داده شده است. همان طور که مشاهده می کنید نگاشت BPMN به Petri net صورت گرفته است. در این مدل فرایندی یک همزمانی انجام شده است پس نمودار در دسترس پذیری آن بسیار بزرگ خواهد شد که به طور کامل نشان دهنده مطالب نیست. بنابراین با استفاده از Signavio می توان Petri net خود را شبیه سازی نمود و تمام رفتارهای مختلف آن را مشاهده کرد. جهت بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net وقتی انتقالی فعال می شود با رنگ سبز نمایش داده می شود و با کلیک کردن بر روی آن می توان آن را اجرا کرد و انتقال علامت را از مکان ورودی i حذف می کند و آن را در مکان P1 قرار می دهد.
داده و جریان داده در فرآیندهای کسب و کار
سپس فعالیت دریافت سفارش فعال می شود. انتقال فعال شده به رنگ سبز نیز نمایش داده می شود و یک علامت در P2 قرار می گیرد.
و بعد همزمانی اجرا می شود و علامت در P3 و P6 قرار می گیرد.
ممکن است صورت حساب ارسال شود و سپس وجه را دریافت کرد.
هیچ انتقال دیگری فعال نیست و فقط انتقال بسته بندی محصول به صورت فعال می باشد که اگر اجرا می شود می تواند انتقال تایید ارسال را شروع کرد.
حال علامت های داخل P5 و P10 این امکان را فراهم می کنند که انتقال بی صدا شروع می شود و یک علامت در P9 قرار می دهد و بررسی پرداخت فعال می شود.
وقتی علامت در P13 می باشد دو انتقال فعال می شود.
که می توان شاخه بالا را انتخاب کرد که انتخاب مناسبی می باشد و علامت در o قرار می گیرد.
اما اگر انتقال بررسی پرداخت شروع شود و تصمیمی انتخاب می گردد که پرداخت به درستی انجام نشده است که باید یک صورت حساب به روز رسانی شده ارسال شود و یک علامت در P11 قرار می دهد و اجرا می شود. سپس علامت در P8 قرار می گیرد.
سپس دریافت وجه اجرا می شود و حال فرایند به بن بست می رسد و متوقف می شود. همان طور که مشاهده می کنید در مکان خروجی o هیچ علامتی وجود ندارد و فقط یک علامت در P10 وجود دارد.
لازم به ذکر است که جهت بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net با استفاده از نمودار در دسترس پذیری نیز فرایند به P10 می رسد که در آن P10 هیچ فلش خروجی ندارد. در واقع P10 یک موقعیت بن بست می باشد که فرایند نمی تواند ادامه پیدا کند و همچنین ویژگی های 1، 2 و 3 نقض شده اند. بنابراین Petri net درست نیست و همچنین مدل فرایند کسب و کار صحیح نمی باشد.
بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net با استفاده از ابزارهای نرم افزاری:
گاهی اوقات بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net با استفاده از نمودار در دسترس پذیری می تواند بسیار دشوار باشد مخصوصا برای فرایند بزرگی که در آن همزمانی وجود دارد. به طوری که تعداد حالات نمودار در دسترس پذیری زیاد می شود و فضای حالات نیز بسیار بزرگ می باشد که به صورت دستی قابل انجام نیست. اما برای بررسی صحت این مدل های فرایند یکسری ابزار وجود دارد که می توانید به سایت به نشانی Service-Technology.org مراجعه کنید و از آنها استفاده کنید. پس بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net می تواند توسط ابزارهای نرم افزاری انجام شود و این ابزارها در مدل سازی فرایند Signavio قرار داده شده اند. سایت Service-Technology.org ابزارهای قدرتمندی را برای تحلیل ویژگی های رسمی خدمات، فرایند کسب و کار و سیستم های خدمات ترکیبی را برای کاربران فراهم کرده است. این نرم افزار با همکاری دانشگاه Rostock شهر برلین و Eindhoven تهیه شده است و می توان آن را دانلود کرد.
امید است که این مطالعه این مقاله در مورد بررسی صحت مدل سازی فرایند در Petri net مورد توجه شما خوانندگان گرامی قرار گرفته باشد.
بدون دیدگاه