در این مقاله قصد داریم به موضوع مدل سازی تصمیم یا DMN (Decision Model and Notation) بپردازیم. اما ابتدا لازم است بدانید که هدف از مدیریت تصمیم این است که تصمیمات عملیاتی را با طراحی مناسب می توان مدل سازی کرد تا شفافیت، قابلیت حفظ و نگهداری را بهبود بخشد و از تغییر و خودکار تصمیم ها حمایت می کند. همان طور که قبلا اشاره شد مدیریت تصمیم به چنین سوالاتی پاسخ می دهد:
– چگونه تصمیم گرفته شده است؟
– برای تصمیم گیری از چه داده هایی استفاده شده است؟
– چه سیاست هایی برای تصمیم گیری مدنظر است؟
– چه کسی مسئول تصمیم گیری است؟
سطوح مدل سازی تصمیم یا DMN :
برای پشتیبانی از مدل های تصمیم، مدل و یا نماد تصمیم به صورت یک استاندارد OMG در ماه سپتامبر 2015 میلادی معرفی شد. مدل سازی تصمیم یا DMN در دو سطح بررسی می شود که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد و در پایان سال 2016 میلادی نسخه جدید DMN 1.1 منتشر شد ولی لازم است بدانید که تغییرات چشمگیری نسبت به نسخه جدید ندارد. اولین سطح مدل سازی تصمیم یا DMN، سطح الزامات مدل سازی تصمیم می باشد که در واقع سطح کسب و کار برای ساختار تصمیم گیری ها است و ورودی آنها، رابطه بین تصمیم ها و چند مفهوم دیگری که در آینده به آنها خواهیم پرداخت، در این سطح از مدل سازی تصمیم مطرح می شود. در مدل سازی تصمیم یا DMN می توان منطق تصمیم گیری را نیز مشخص کرد و بدین معنی که تصمیم چگونه گرفته می شود که برای این کار باید از جداول تصمیم یا قوانین کسب و کار استفاده کرد. در مورد رابطه بین BPMN و DMN می توان گفت که مدل سازی تصمیم یا DMN به خوبی BPMN را کامل می کند اما از DMN می توان بدون BPMN نیز مورد استفاده قرار داد.
چند مثال جهت بررسی سطوح مدل سازی تصمیم یا DMN :
برای بررسی نمودار الزامات تصمیم برای مدل سازی تصمیم یا DMN می توان به مثال تایید درجه اعتباری اشاره کرد که در مقاله قبلی در مورد آن صحبت کردیم. در شکل زیر فرایندی وجود دارد که از اطلاعات بدهی درخواست کننده و سابقه کارمند استفاده می کند تا درجه اعتباری را به صورت A، B و C تعیین کند. اگر بدهی کم و سابقه خوب باشد، درجه اعتباری آن A و اگر بدهی زیاد و سابقه خوب باشد، درجه اعتباری B و همچنین اگر بدهی کم و سابقه بد باشد باز هم درجه اعتباری B حاصل می شود و در نهایت اگر بدهی و سابقه خوب نباشد، درجه اعتباری C حاصل می گردد.
حال ممکن است برایتان سوال پیش آید که چگونه این منطق را نه تنها در یک مدل بلکه در یک جدول تصمیم می توان کد گذاری کرد؟ جدول تصمیم برای منطق تصمیم این فرایند به صورت زیر است که در اینجا ورودی های خاصی وجود دارد و این ورودی ها در نمودار الزامات تصمیم نشان داده می شوند. پس در این فرایند دو ورودی برای تصمیم تعیین درجه اعتباری وجود دارد و الزامات تصمیم این امکان را فراهم می کند که کدام تصمیم و کدام ورودی برای این تصمیم می باشد که در اینجا ورودی ها، بدهی ها و سابقه کارمند هستند.تصمیم گیری در فرآیندهای کسب و کار
حال جدول تصمیم بسیار ساده این فرایند به صورت زیر می باشد:
سپس با استفاده از الزامات تصمیم و جدول تصمیم می توان مدل سازی تصمیم را انجام داد و همچنین فرایند را مدل سازی کرد.
در این فرایند مشاهده می کنید که یک فعالیت تعیین درجه اعتباری وجود دارد که دارای یک Task تصمیم می باشد و توسط نمودار الزامات تصمیم تعیین درجه اعتباری مشخص شده است که نام آن با فعالیت موجود در فرایند یکسان است و خروجی این تصمیم توسط داده درجه اعتباری در BPMN کد گذاری و نشان داده می شود و سپس فعالیت تعیین درجه اعتباری، داده درجه اعتباری را می خواند
مثال دوم جهت بررسی سطوح مدل سازی تصمیم یا DMN می توان به فرایند ادعای خسارت از شرکت بیمه اشاره کرد که کاملا با آن آشنا هستید.
حال قصد داریم داده ها را به فرایند اضافه کنیم و همان طور که می دانید تصمیم ها نیاز به داده دارند. همچنین در BPMN می توان داده ها را به مدل فرایند اضافه کرد تا فرایند را کامل تر کند. در این فرایند دو تا داده وجود دارد که یکی داده ادعای خسارت (Claim) می باشد که توسط فعالیت ثبت ادعای خسارت ثبت می شود و به عنوان ورودی تصمیم در نظر گرفته می شود. پس وقتی یک ورودی برای تصمیم وجود دارد، می توان در زبان BPMN به صورت خواندن داده آن را مدل سازی کرد. داده دیگری نیز برای تصمیم گیری خوانده می شود که نام آن داده قرارداد مشتری (Customer contract) است و تصمیم مبتنی بر این دو داده انجام می شود.
همچنین می توان الزامات تصمیم را به صورت نمودار نشان داد که در شکل زیر می توانید نمودار الزامات تصمیم فرایند ادعای خسارت از شرکت بیمه را در خصوص مدل سازی تصمیم یا DMN (Decision Model and Notation) مشاهده کنید.
در این نمودار الزامات تصمیم فرایند ادعای خسارت از شرکت بیمه از سه داده ارزش ادعا، زمان سرقت ادعا و نوع قرارداد مشتری استفاده می شود. در واقع یک ارجاع بین دو مدل ایجاد شده است که در مقاله های آتی به ارتباط بین مدل های فرایند و مدل های تصمیم خواهیم پرداخت.
از این رو برای مدل سازی تصمیم، با نگاه کردن به جدول تصمیم می توان درباره منطق تصمیم گیری اطلاعاتی را کسب کرد که ادعای خسارت پوشش داده می شود یا خیر. همچنین می توان منطق تصمیم گیری را جهت مدل سازی تصمیم کد گذاری کرد.
امید است که مطالعه این مقاله در خصوص مدل سازی تصمیم یا DMN (Decision Model and Notation) مورد توجه شما خوانندگان گرامی قرار گرفته باشد و همچنین بتوانید از مطالب گفته شده در این مقاله در خصوص مدل سازی تصمیم برای مدل سازی فرایند خود استفاده کنید.
بدون دیدگاه