در مقاله بررسی رفتار فرآیند کمی در مورد صحت ساختار (Structural Soundness) توضیح داده شد. صحت یعنی درستی کلیه معیارها برای مدل های فرآیند می باشد که به صورت رسمی توسط Petri nets مشخص شده است. Petri nets توسط Wil van der Aalst توسعه داده شده است. از آنجا که تحلیل رفتاری نیازمند صحت ساختار می باشد لذا در این مقاله قصد داریم صحت ساختار فرآیند در سطح استاندارد BPMN بررسی کنیم یعنی معیار صحت ساختار را در سطح استاندارد BPMN به کار می بریم.
همان طور که در مقاله بررسی رفتار فرآیند مشاهده کردید، این مدل فرآیندی یک ناهنجاری رفتاری را نشان می دهد. اگر تصمیم مقدار نادرست انتخاب شود و فعالیت ارسال صورت حساب به روز شده اجرا می شود و دوباره دریافت وجه اجرا می شود اما ادغام کننده AND نمی تواند اجرا شود زیرا تنها یک فلش ورودی آن فعال شده است. همان طور که می دانید ادغام کننده AND زمانی فعال می شود که تمام فلش های ورودی به آن فعال شده باشد که در این جا بن بست اتفاق می افتد.
ویژگی های معیار صحت ساختار :
با این وجود معیار صحت ساختار فرآیند فرض می کند که یک فرآیند از نظر ساختاری درست می باشد. صحت ساختار از ویژگی ساختاری Petri nets می باشد و در مدل های فرآیندی BPMN مطابق زیر به کار می رود:
اگر یک مدل فرآیندی دقیقا یک رویداد آغازین داشته باشد از نظر ساختاری درست می باشد و رویداد آغازین i نام دارد که مخفف input (ورودی فرآیند) می باشد. همچنین مدل فرآیندی یک رویداد پایانی به نام o دارد که مخفف output (خروجی فرآیند) می باشد. هر گره در مدل فرآیندی در مسیر i تا o قرار دارد یعنی با شروع i گره ها طی می شود و تمام مسیرها به o خاتمه پیدا می کنند.
حال ممکن است برایتان سوال پیش آید که منظور از صحت ساختار چیست؟ صحت ساختار، یک شرط لازم برای صحت فرآیند می باشد اما شرط کافی نیست. پس اگر مدل فرآیندی از نظر ساختاری درست نباشد کل مدل فرآیندی صحیح نیست.
بیشتر مدل های فرآیندی گفته شده در این دوره آموزشی صحت ساختار داشتند. شکل مدل فرآیندی فوق از نظر ساختار صحت دارد اما چرا صحت ساختار دارد؟ زیرا این مدل فرآیندی یک رویداد آغازین و یک رویداد پایانی دارد و سایر گره ها، فعالیت ها و درگاه ها در مسیر i تا o قرار دارند. با این حال برخی از مدل های فرآیندی از نظر ساختاری صحیح نیستند مانند مدل فرآیند ادعای خسارت از شرکت بیمه.
دلیل عدم صحت ساختار مدل فرآیند ادعای خسارت از شرکت بیمه، بسیار راحت و واضح می باشد زیرا در این مدل فرآیندی تنها یک رویداد خروجی وجود ندارد و همچنین گره هایی وجود دارند که در مسیر i تا o قرار ندارند. مثلا اگر رویداد بالایی o را در نظر بگیرید و مسیر پایین انتخاب شود، می بینید که تمام گره ها در مسیر i تا o قرار ندارند. بنابراین اگر در مدل فرآیندی چندین رویداد خروجی وجود داشته باشد، از لحاظ ساختاری درست نمی باشد و بدین معناست که تمام این نوع مدل های فرآیندی نمی توانند صحیح باشند. لازم به ذکر است که مدل فرآیند ادعای خسارت از نظر رفتاری صحیح می باشد زیرا هیچ بن بستی در آن وجود ندارد و نمی توان گفت که فرآیند نادرست است و ناهنجاری رفتاری دارد. پس باید این گونه مدل های فرآیند را با ساختار درست تبدیل کرد تا بتوان صحت ساختار آنها را تحلیل کرد.
از آن جا این مدل فرآیند با ساختار نادرست، رفتار صحیحی دارد و به سادگی می توان این موضوع را درک کرد اما اگر مدل فرآیند کمی پیچیده بود نمی توان با کمی نگاه کردن به فرآیند، آن را تحلیل کرد که در این صورت باید از تکنیک های پیشرفته تری استفاده کرد که قرار است در آینده این تکینک ها را معرفی کنیم.
مراحل تبدیل یک مدل فرآیندی نادرست به مدل فرآیندی با صحت ساختار :
در این قسمت قصد داریم یک روش پیشنهادی ارائه دهیم که یک مدل فرآیندی را به یک مدل فرآیندی با داشتن صحت ساختار تبدیل می کند، بدون این که تغییری در رفتار فرآیند به وجود بیاید. سپس می توان مدل های فرآیند با داشتن صحت ساختار تحلیل کرد و بررسی نمود که آیا این مدل فرآیندی درست می باشد یا خیر. برای شروع تحلیل رسمی مدل های فرآیند با صحت ساختار می توان برخی از موارد غیر ضروری صرف نظر کرد. به عنوان مثال می توان رویداد اطلاعات، رویداد برچسب و نقش های دیگر را حذف کرد یا می توان فقط برچسب های فعالیت را ذکر کرد زیرا با استفاده از آنها می توان مدل را درک کرد و فهمید که در فرآیند چه اتفاقاتی رخ داده است و از نظر کسب و کار کدام یک از آنها فعالیت محسوب می شوند.
برای تبدیل یک مدل فرآیندی نادرست به مدل فرآیندی با صحت ساختار، فرض می شود که تمام رویدادهای پایانی انحصاری هستند پس در هر نمونه فرآیند تنها یک رویداد پایانی اتفاق می افتد. منظور از انحصاری بودن رویدادهای پایانی است که در هیچ یک از مدل های فرآیندی مسیری وجود ندارد که بیشتر از یک رویداد پایانی داشته باشد. اگر این فرض در نظر گرفته نشود تبدیل فرآیند با خطا مواجه خواهد شد. حال یک روش پیشنهادی برای تبدیل یک مدل فرآیندی نادرست به مدل فرآیندی با صحت ساختار ارائه دهیم.
در مثال انتزاعی فوق رویداد پایانی انحصاری می باشد، از این رو فرض در نظر گرفته شده برای تبدیل درست می باشد. برای تبدیل یک مدل فرآیندی نادرست به مدل فرآیندی با صحت ساختار بایستی ابتدا رویدادهای پایانی و همچنین جریان توالی آنها را حذف کرد و یک درگاه انحصاری به مدل فرآیندی اضافه کرد. فعالیت های B و C را به آن درگاه وصل نمود و در نهایت یک رویداد پایانی جدید اضافه کرد که شکل زیر حاصل می شود. صحت مدل سازی فرآیند
پس الگوریتم تبدیل یک مدل فرآیندی نادرست به مدل فرآیندی با صحت ساختار به شرح زیر می باشد:
• حذف کردن رویدادهای پایانی
• معرفی یک درگاه انحصاری جدید که شاخه های رویداد پایانی را به یکدیگر وصل می کند و آنها را یکی می کند.
• معرفی یک رویداد پایانی جدید
همان طور که گفته شد نباید رفتار مدل فرآیندی تغییر کند زیرا به طور رسمی بخشی از دیدگاه صحیح نیست ولی مدل به گونه ای تغییر پیدا کرده است که این دو رویداد پایانی متفاوت وجود نداشنه است و تنها یک رویداد پایانی جدید ایجاد شده است. پس از نقطه نظر رسمی کاملا این موضوع حقیقت ندارد و از نظر رفتار فرآیند و فعالیت ها در واقع هیچ ترتیبی در این تبدیل تغییر داده نشده است. اگر جریان رفتاری در این مدل فرآیند مشخص شده باشد، این جریان رفتاری را با معرفی تبدیل جدید نباید تغییر داد.
نکته: در زمان تبدیل یک مدل فرآیندی نادرست به مدل فرآیندی با صحت ساختار خروجی های مختلف فرآیند دیگر به صورت واضح در مدل فرآیند نشان داده نمی شوند و همان طور که در راهنمای مدل سازی فرآیند گفته شد هر خروجی ممکن فرآیند باید با یک رویداد پایانی خاص نشان داده می شود که به نوعی این اطلاعات در تحلیل از بین می رود. اگر چه از این مدل های فرآیندی تغییر یافته استفاده نمی شود و جایگزین مدل های فرآیندی قبلی نمی شود. از این اطلاعات تنها برای تحلیل مدل فرآیندی و همچنین برای بحث ها در پروژه ها استفاده می شود. بنابراین می توان از خروجی ها و رویدادهای پایانی متفاوت صرف نظر کرد که کاملا بی نقض هستند.
همین موضوع نیز برای رویدادهای آغازین (Start Events) نیز صادق است. گاهی اوقات ممکن است مدل های فرآیند با چندین رویداد آغازین شروع شوند و همان طور که در راهنمای مدلسازی گفته شد نباید یک مدل فرآیندی چندین رویداد آغازین داشته باشد و مدل های فرآیندی از نظر ساختار صحیح نیستند زیرا بیشتر از یک رویداد آغازین در مدل فرآیندی وجود دارد. در شکل زیر مشاهده می کنید که راه های مختلفی برای شروع یک مدل فرآیندی با استفاده از ابزارهای رسانه ای مختلف وجود دارد.
اگر دریافت ادعای خسارت از طریق وب سایت صورت بگیرد چون در داخل سیستم وجود دارد، لازم نیست که آن را از طرف شخص دریافت کرد.
تبدیل مدل های فرآیند با چندین رویداد آغازین از نظر صحت ساختار :
برای تبدیل مدل های فرآیند با چندین رویداد آغازین از نظر صحت ساختار می توان از یک رویداد آغازین جدید و یک درگاه انحصاری استفاده کرد و دقیقا مشابه آنچه که در انتهای فرآیند انجام شده می توان برای شروع فرآیند نیز انجام داد. در اینجا طبق فرض BPMN این رویداد آغازین جدید جایگزین می شود و درگاه انحصاری باید به تمام جایگزین های رویداد آغازین متصل شده باشد که آنها به رویدادهای میانی تبدیل می شوند. در این جا تنها یک فعالیت بیشتر شده است که آن هم رویداد آغازین جدید می باشد.
رفتار مدل فرآیندی شکل فوق کاملا شبیه به قبلی نیست اما از نظر نقطه نظر کاربران و ابزاری می توان گفت که شبیه مدل فرآیندی قبل می باشد زیرا ترتیب و رفتار مرتبط با رویدادهای دیگر و فعالیت ها در این تبدیل تغییر نکرده اند. لازم به ذکر است که این تبدیل فقط به خاطر تحلیل رسمی بررسی صحت ساختار فرآیند می باشد. در مدل فرآیندی شکل فوق ابتدا باید تصمیم گرفته شود که دریافت ادعای خسارت از شرکت بیمه به چه صورتی باید انجام شود که در واقع این یک تصمیم نیست بلکه بخشی از فرآیند می باشد که نشان می دهد ادعای خسارت باید چگونه دریافت شود پس چنین تصمیمی در فرآیند وجود ندارد اما با این وجود برای تحلیل رسمی خوب و مفید می باشد و مهم است که برای شروع تحلیل فرآیند، یک فرآیندی با صحت ساختار باشد.
){kind=link}
بدون دیدگاه