در این مقاله قصد داریم در مورد تصمیم گیری در فرآیندهای کسب و کار صحبت کنیم. همان طور که مشاهده کردید بسیاری از فرآیندهای کسب و کار دارای تصمیم گیری هستند و در واقع دو نوع تصمیم گیری وجود دارد که عبارتند از:
1. تصمیم هایی که ممکن است که بر جریان توالی تاثیر گذارد و معمولا فعالیت هایی هستند که قبل از درگاه XOR قرار می گیرند. به عنوان مثال در شکل زیر فرآیند تصمیم می گیرد که آیا می توان درخواست کارت اعتباری را تایید کند یا خیر. در این فرآیند ابتدا رویداد آغازین درخواست کارت اعتباری رخ می دهد که اول باید اطلاعات درخواست را ثبت کرد سپس باید یک تصمیم گیری انجام شود که این تصمیم گیری در مورد تشخیص شایستگی اولیه کارت اعتباری می باشد که دو خروجی دارد و با استفاده از خروجی های تصمیم گیری می توان جریان فرآیند را کنترل کرد. بنابراین یا تصمیم مثبت (yes) است که شایستگی کارت اعتباری تایید می شود و اگر تصمیم منفی (no) باشد درخواست عدم پذیرش ارسال می شود. سپس یک تصمیم گیری دیگری صورت می گیرد که اگر تصمیم مثبت (yes) باشد، در نهایت با درخواست موافقت می شود و اگر تصمیم منفی گرفته شود، در این صورت درخواست رد می گردد.
2. تصمیم هایی نیز وجود دارد که ارزش هایی را اختصاص می دهند. به عنوان مثال فروشنده قصد دارد به یک مشتری خاصی تخفیف دهد.
این تصمیمات در فرآیندهای کسب و کار بسیار مهم می باشند و بسیاری از افراد معتقد هستند که این تصمیم ها هستند که یک شرکت را پدید می آورند و یا باعث نابودی آن می شوند. پس ارزش آن را دارد که به صورت دقیق بررسی شود که این تصمیم ها چگونه گرفته می شوند و یا چه کسی مسئول این تصمیم گیری ها می باشد، ورودی تصمیم گیری ها چه چیزهایی هستند و ساختار تصمیم گیری به چه صورت انجام می شود.
تصمیم گیری و خودکارسازی فرآیند :
همچنین باید نسبت به خودکارسازی فرآیندها وجود داشته باشد. در فرآیند فوق وقتی به اجرای فعالیت تعیین شایستگی اولیه کارت اعتباری توجه می کنید، اتفاقی که رخ می دهد، این است که موتور فرآیند دارای یک نمونه فرآیند می باشد و کاری که انجام می دهد این است که از تهیه کننده خدمت می خواهد درخواست کارت اعتباری پذیرفته شود یا خیر. سپس مقدار آن بازگردانده می شود و از آن استفاده می گردد تا جریان کنترل شود. تطابق چرخه حیات اشیا در فرایندهای کسب و کار
پیاده سازی تصمیم گیری :
اغلب در پیاده سازی ها، تصمیم توسط نرم افزار پیاده سازی گرفته می شود.
بنابراین وقتی مدل سازی فرآیند در نقطه ای قرار می گیرد که باید شایستگی اولیه کارت اعتباری را مشخص کند، برخی از بخش های نرم افزار با استفاده از داده مربوط به مشتری پاسخ را معلوم می کند که مثبت و یا منفی است اما این کار دارای چندین مشکل می باشد که عبارتند از:
– مشخص نیست که تصمیم چگونه گرفته شده است؟ (فقط می دانیم که تصمیم توسط یک نرم افزار گرفته شده است اما معلوم نیست که تصمیم چگونه در این نرم افزار گرفته شده است.)
– همچنین معلوم نیست که چه داده ایی استفاده شده است؟
– چه سیاست هایی برای تصمیم گیری در نظر گرفته شده است؟
– مشخص نیست که چه کسی مسئول تصمیم گیری می باشد؟
تصمیم گیری به صورت کد در نرم افزار وجود دارد و به صورت واضح در مدل مشخص نیست. در این جا قصد داریم که آن را تغییر دهیم و تصمیم ها را از طریق مدل در دسترس قرار دهیم اما معمولا پیش می آید که تصمیم گیری توسط یک نفر که در مدل شرکت کرده است، انجام می شود و در این صورت منطق حکم می کند که تصمیم گیری را به آن فرد سپرده شود و آن فردی که در فرآیند شرکت کرده است، تصمیم می گیرد که آیا باید درخواست قبول کند یا خیر.
در این جا نیز مشکلاتی مشابه به وضعیت اول پیش می آید:
– مشخص نیست که تصمیم دقیقا به چه صورت گرفته شده است؟
– چه داده ایی توسط فرد و مشارکت کننده مورد استفاده قرار گرفته است؟
– چه سیاست هایی در تصمیم گیری مدنظر بوده است؟
فقط در این پیاده سازی تصمیم گیری معلوم است که چه کسی مسئول انجام تصمیم گیری می باشد و تنها دانستن این موضوع کافی نیست اما به صورت دقیق تر می توان به این ویژگی سازمانی پرداخت که در آینده به آن خواهیم پرداخت.
تاکنون در مورد مدل سازی و مدیریت تصمیم به صورت تجربی بیش از 500 مدل از صنعت مالی را بررسی کردیم. شکل زیر یک مثال جالبی می باشد که منطق تصمیم گیری در داخل مدل نهفته است. این شکل مربوط به تصمیم گیری درباره بدهی و در نظر گرفتن سابقه کارمند می باشد تا رتبه اعتباری کارمند مشخص شود. رتبه اعتباری کارمند می تواند مقادیر A، B و C باشد و از بدهی و سابقه کارمند استفاده می شود تا تصمیم گیری انجام شود. پس در این فرآیند ابتدا سابقه کارمند و سپس بدهی درخواست کننده مشخص می شود. اگر سابقه کارمند خوب باشد سپس بدهی آن بررسی می شود و اگر بدهی فرد کم بود، رتبه اعتباری آن A در نظر گرفته می شود. حال اگر بدهی آن زیاد باشد، رتبه اعتباری فرد B در نظر گرفته می شود اما همچنین می توان حالت سابقه بد و بدهی کم، رتبه اعتباری B را کسب کرد و در نهایت وقتی بدهی فرد زیاد و سابقه آن نیز بد باشد رتبه اعتباری آن C در نظر گرفته می شود.
در این جا نسخه هایی از این مدل فرآیند وجود دارد و همان طور که نشان داده شده است مدل های فرآیند در برخی از موارد به درستی برای مدل سازی تصمیم ها استفاده نمی شود که نسخه های متفاوتی از آن را می توان مشاهده کرد. در مدل فرآیند زیر ابتدا بدهی ارزیابی می شود و اگر بدهی کم و سابقه خوب باشد فعالیت A اجرا می شود و وقتی بدهی زیاد و سابقه خوب باشد فعالیت B اجرا می گردد و به همین ترتیب. از این رو منطق تصمیم گیری در شکل زیر نیز حاکم می شود ولی در فرآیند دیگر است.
در شکل فوق فرآیند، اجرای پشت سر هم فعالیت ها را محدود می کند و در عین حال منطق تصمیم گیری واقعی را اجرا نمی کند و آن به این دلیل است که جریان توالی نشان دهنده رابطه علت و معلولیت نیست. همان طور که می دانید جریان توالی باید رابطه بین علت و معلولیت فعالیت های فرآیند باشد اما در این جا این اصل رعایت نشده است. به عنوان مثال اگر دو فعالیت اول که همان تعیین بدهی و سابقه کارمند نگاه شود، آنها می توانند به صورت جا به جا اجرا شوند چون بین آنها رابطه علت و معلولیت وجود ندارد و به خوبی نشان دهنده این است که نباید از مدل های فرآیند به صورت نادرست برای مدل سازی منطق تصمیم گیری استفاده کرد.
مدیریت تصمیم گیری :
هدف از مدیریت تصمیم گیری این است که تصمیم ها را در یک مدل مخصوص تصمیم تشریح کرد و باید روی تصمیم های اجرایی و عملیاتی با طراحی مناسب تمرکز کرد مانند اعتبار بخشی یا پردازش ادعای خسارت از شرکت بیمه. تمرکز باید روی تصمیم های استراتژیک مانند ورود به بازار جدید نیست بلکه این تصمیم ها بسیار پیچیده هستند و دارای ورودی های زیادی می باشند و این اطلاعات نمی توانند به صورت مناسب و مانند یک نمونه واقعی نشان داده شوند. مدل سازی تصمیم بیشتر بر روی تصمیمات اجرایی تمرکز می کند. از جمله اهداف مدل سازی تصمیم گیری می توان به بهبود شفافیت، قابلیت حفظ و نگهداری و همچنین ایجاد تغییر و خودکار سازی تصمیمات اجرایی تکرار شونده اشاره کرد. این کار را می توان با ارائه یک ساختار مشخص و منطق تصمیم گیری به منظور ایجاد یک زبان مشترک برای متخصصان و مهندسین این حوزه انجام داد.
بدون دیدگاه